孟子的“四端”是指:“恻隐之心,仁之端也;羞恶之心,义之端也;辞让之心,礼之端也;是非之心,智之端也。”孟子认为恻隐、羞恶、辞让、是非四种情感是仁义礼智的萌芽,仁义礼智即来自这四种情感,故称四端。《孟子》一书中共有两章谈到四端,一次在《孟子·公孙丑上》,为一般性的论述,没有涉及到四端说形成的...
阳明回答,[曰:“仁、义、礼、智也是表德。]这句话讲清楚了,恻隐、羞恶、辞让、是非是表德,仁义礼智也是表德。 什么叫做表德?那也就是指是性的表达状态,性的具体展开,性呈现到经验当中,呈现到日常生活当中的某种特定状态,这叫做表德,仁义礼智也是表德。下面说明了,[性一而已],性只有一个、性是唯一的,但...
恻隐之心,仁之端(6)也;羞恶之心,义之端也;辞让之心,礼之端 也;是非之心,智之端也。人之有是四端也,犹其有四体也。有是四端而自谓不能者,自贼者也;谓其君不能者,贼其君者也。凡刚端于我(7)者,知皆扩而充之矣,若人之始然(8),泉之始达。苟能充之,足以保(9)四海;苟不充之,不足以事...
这种行为体现了发自内心、出于本性的恻隐之情。孟子由此引申出人具有恻隐、羞恶、辞让、是非之心,此四心又是仁义礼智的开端,被后人称之为四端说,它是孟子性善论的心理学基础,也是孟子宣扬王道和仁政思想的理论基础。在这四端当中,恻隐之心是最基础的,是仁爱的开端,而羞恶、辞让、是非之心都是在恻隐之心的...
《孟子》说:恻隐之心,仁之端也;羞恶之心,义之端也;辞让之心,礼之端也;是非之心,智之端也。无非讲的还是一个心,只是显露在外的德性不一样而已。王阳明心学:《传习录》澄问:“仁、义、礼、智之名,因已发而有?”王阳明曰:“然。”他日澄曰:“恻隐、羞恶、辞让、是非,是性之表德邪?”...
文本研习“仁义礼智,我固有之也”出自《孟子·告子上》中“仁义礼智,非由外铄我也,我固有之也,弗思耳矣”一句,意思是说,仁义礼智,不是从外部强加给我们的,我们心中本来就拥有这些,只是不用心去思考、领悟罢了。为什么这样说呢孟子认为,人人都有恻隐之心、羞恶之心、恭敬之心、是非之心,这四心是仁、义、礼、智...
是非之心,人皆有之。恻隐之心,仁也。羞恶之心,义也。恭敬之心礼也。是非之心,智也。仁义礼智,非由外铄我也,我固有之也,弗思耳矣。《孟子》史料二:今人之性,生而有好利焉,顺是,故争夺生而辞让亡焉;生而有疾恶焉,顺是,故残贼生而忠信亡焉;生而有耳目之欲,有好声色焉,顺是,故淫乱生而礼义文理亡焉...
而这里的元亨利贞也不能说只是性了。 《朱子语类》:“问:‘元亨利贞有次第,仁义礼智因发而感,则无次第。’曰:‘发时无次第,生时有次第。’〔佐〕”(同上)“发时无次第”是指恻隐羞恶辞让是非情感发生是没有一定次序的,“生时有次第”是指仁义礼智作为生气流行具有一定的先后次序。按学生的提问,元亨利...
孟子认为,心有两种含义,一是指体言,心即能思之官;二是指用言,即心官应物而产生的知、情、意。因心有二义、所谓心性关系亦有两种:一是以体言心与性的关系,旨在说明心具有区分理、义的能力;二是以用言心与性的关系,则系指使人能够产生恻隐之心、羞恶之心辞让之心和是非之心。 可见,从体上说,性是一...